Fatimazhra Belhirch, directeur Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, over maritieme sector als aantrekkelijke en inclusieve werkgever

Op het eerste gezicht is ze een onverwachte spreker op het aankomende Maritime Delta Diner: Fatimazhra Belhirch is directeur-bestuurder van Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF en voormalig rechterhand van ministers Lilianne Ploumen en Sigrid Kaag. Toch heeft ze al van kinds af aan een band met het maritieme. Ze groeide op in Rotterdam en Capelle aan den IJssel, ‘met de Wereld Havendagen en een uitzicht op de Rotterdamse skyline.’ Op 13 februari spreekt ze tijdens het jaarlijkse diner over inclusiviteit en diversiteit in het maritieme cluster. Hoe kan de sector zich profileren als aantrekkelijke werkgever voor gevluchte professionals en studenten?

In haar vijftien jaar bij het ministerie van Buitenlandse Zaken maakte Fatimazhra tal van handelsmissies mee met offshoregiganten als Van Oord en Boskalis. ‘Dan zie je Nederland echt als water- en innovatieland en als expert op het gebied van havens, windparken en scheepvaart’, zegt ze via een videoverbinding vanuit haar kantoor in Utrecht. ‘Daarmee hebben we de wereld veroverd en tegelijkertijd veel andere landen geholpen. Het is een sector waarin veel gebeurt, met op dit moment de energietransitie en de waterstofdiscussie.’

Diversiteit en inclusiviteit

Al van jongs af aan vormen maatschappelijke betrokkenheid en gelijkheid haar persoonlijke drijfveren. ‘Ik vind het belangrijk om mensen op waarde te schatten, dat we iedereen op dezelfde wijze behandelen en gelijke kansen bieden. Zeker nu de kloof tussen arm en rijk groeit. Anders raken verschillende groepen steeds meer van elkaar verwijderd.’ Ze ziet werk als middel om die kloof te verkleinen. ‘Werk maakt het mogelijk om een duurzaam leven op te bouwen, om kinderen goed te verzorgen en te onderwijzen. Daarom moet iedereen de kans krijgen om passend en waardig werk te doen.’

Vanuit die overtuiging zet ze zich al ruim twintig jaar in voor de thema’s diversiteit en inclusiviteit. In het begin vooral gericht op vrouwen, later ging haar aandacht ook naar andere groepen die met ongelijkheid te maken krijgen. Bijvoorbeeld mensen met een beperking, een lagere sociaal-economische positie en LGBTQ+’ers. ‘Ik kan erover meepraten’, vertelt ze. ‘Bij Buitenlandse Zaken werd er weleens tegen me gezegd dat ik een dubbel rugnummer heb, als vrouw met een Marokkaanse achtergrond. Je moet sterk in je schoenen staan om je daardoor niet uit het veld te laten slaan.’

Brede en positieve benadering

Bijna een jaar geeft Fatimazhra nu leiding aan het UAF, de oudste onafhankelijke vluchtelingenorganisatie van Nederland, die in 2023 haar 75-jarig bestaan viert. De stichting behartigt de belangen van gevluchte professionals en studenten, en helpt ze met advies, begeleiding en financiële steun hun studie of carrière in Nederland voort te zetten. Fatimazhra ziet er in de praktijk waar mensen die huis en haard achterlieten tegenaan lopen in hun zoektocht. En wat werkgevers kunnen doen om die obstakels te verlagen.

‘De grootste drempels zijn de taal en diploma’s’, geeft ze aan. ‘Ik ben voorstander van inburgeren – taal is essentieel om een bestaan op te bouwen – maar ik raad werkgevers aan om het gesprek aan te gaan met mensen die de taal nog onvoldoende beheersen. Kijk wat iemand te bieden heeft. Bovendien leer je de taal het snelst in de praktijk, op de werkvloer. Oekraïense vluchtelingen lieten dat duidelijk zien. Veel van hen kregen meteen werk, terwijl ze amper Nederlands spraken. Daardoor ontstond bij andere vluchtelingen een gevoel van ongelijkheid. Het toont onze blinde vlek: er is te weinig bewustzijn van de ongelijke behandeling van verschillende mensen.’

Denken in kansen

Een positievere benadering ziet Fatimazhra als belangrijkste stap naar de oplossing. ‘Denken in kansen in plaats van drempels’, specificeert ze. ‘Zie vluchtelingen niet als last, maar als verrijking van de samenleving. Naast dat de mensenrechtengedachte van ons vraagt ze een veilige plek en een nieuw bestaan te bieden, brengen ze veel kennis, ervaring en talenten mee. Als wij ze de ruimte geven om te groeien en te aarden, kunnen ze daarmee uitkomst bieden op de krappe arbeidsmarkt.’

Vacatureteksten ziet ze daarin als een verbeterpunt. ‘Die zijn vaak ouderwets geschreven, met veel details en competenties. Dat maakt een baan minder toegankelijk voor bijvoorbeeld vrouwen, biculturelen en mensen met een vluchtelingenachtergrond, die over het algemeen bescheidener zijn. Vacatures moeten bewuster en inclusiever worden opgesteld. En werkgevers zouden meer moeten kijken naar vaardigheden en ervaringen: wat kan iemand? Wat brengt iemand mee?’

Leer-werktrajecten

Om meer gevluchte professionals aan het werk te krijgen, gaat het UAF in gesprek met ondernemers en organisaties. ‘We helpen ze zich toegankelijk op te stellen en een aantrekkelijke werkgever te zijn voor vluchtelingen. Bijvoorbeeld door bewustzijn van obstakels te creëren en samen met bedrijven en onderwijsinstellingen leer-werktrajecten op te zetten. Door zulke trajecten kunnen gevluchte professionals sneller aan het werk en een duurzaam leven opbouwen.’

Ook voor de maritieme sector zouden zulke trajecten lonen, verwacht Fatimazhra. ‘Bij het maritieme denken mensen al snel aan fysiek zwaar werk, terwijl er ook kantoorbanen zijn. Het helpt om een ambassadeur over het werk te laten vertellen en mensen het in de praktijk te laten ervaren. Met samenwerkingsverbanden als Maritime Delta kunnen we nog sneller leer-werktrajecten opzetten en drempels verlagen. Zij voorzien ons van relevante informatie over de behoeften en kansen die er liggen.’

Top als rolmodel

Op de uitnodiging voor het Maritime Delta Diner in Rotterdam zei de bevlogen bestuurder meteen ja: ‘Ik ben trots op de havenstad.’ Tegelijkertijd heeft ze een belangrijke boodschap aan de aanwezigen. ‘De top fungeert als rolmodel voor het management en de werkvloer. Een goede bestuurder is zich daarvan bewust en weet wat er speelt in de hele organisatie. Dat maakt je betrokken. Een D&I-officer (diversiteit & inclusie, red.) aannemen of checklist afvinken is niet genoeg. Je moet intrinsieke waarde hechten aan een divers team, waarin iedereen zichzelf kan zijn.’

Dat zegt ze niet alleen vanuit het perspectief van de werkzoekenden. ‘Het is bewezen dat een diverse groep betere beslissingen neemt dan een meer homogene groep. Daarmee heb je uiteindelijk meer kans op succes en een positief resultaat onder aan de streep. Ik raad managers daarom altijd aan om in gesprek te gaan met medewerkers, en ruimte te maken voor kritiek en openheid. Zo creëer je veiligheid en versterk je het interne draagvlak voor diversiteit en inclusiviteit.’

Ze sluit af met een positieve visie op dat draagvlak. ‘Volgens de kranten is het ver te zoeken, maar in de praktijk merk je dat het besef groeit dat we asielzoekers vanaf dag één moeten laten meedoen. Ze hebben een enorme tocht achter de rug en kunnen niet wachten om hier een nieuw leven op te bouwen. Het is aan ons om ze op waarde te schatten, en daarvoor is moreel en verbindend leiderschap vanuit de top van bedrijven en organisaties nodig. Dat bewustzijn wil ik vergroten, en daarmee de eigenwaarde van mensen die hier opnieuw beginnen.’

Het Maritime Delta Diner vindt plaats op 13 februari 2023.