Nationale Sectoragenda maritieme maakindustrie: Vijf actielijnen van innovatie, vestigingsklimaat tot inkoop

In Rotterdam heeft gezant Marja van Bijsterveldt de sectoragenda gepresenteerd aan ministers Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat), Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) en staatssecretaris Christophe van der Maat (Defensie). De focus ligt op het behoud van onze veiligheid, versnelling van de energietransitie en het versterken van economische en militaire veiligheid. Deze agenda benadrukt hoe cruciaal de scheepsbouw is voor Nederland. Onze sector staat centraal in het waarborgen van vitale infrastructuur, bescherming tegen water en het leiden van de energietransitie.

Om deze doelen te bereiken, investeren de overheid en de sector gezamenlijk € 60 miljoen in innovatieve scheepsbouw in de jaren 2024 en 2025. Dit geld zal worden ingezet voor technologische en duurzame innovatie, waarbij de focus ligt op het versterken van onze maritieme positie en het vermijden van ongewenste afhankelijkheden op bijvoorbeeld het gebied van veiligheid.

Marja van Bijsterveldt (kabinetsgezant): “Ten onrechte wordt onze maritieme maakindustrie beschouwd als een rustig bezit. Samen met andere landen in Europa zijn we in enkele decennia een overgroot deel van ons mondiale marktaandeel voor commerciële zeeschepen kwijtgeraakt aan Azië. Van 45% procent in de jaren ’80 naar 4% nu gemeten in gebouwd scheepsvolume. Met visie en stevige overheidssteun aan bedrijven neemt Azië en recent met name China stap voor stap onze industrie over, ook voor complexere schepen. Een schip bouwen in Nederland is volgens reders inmiddels 20% tot 40% duurder dan in Azië. Schrikbarende cijfers, die uiteindelijk desastreus zullen uitpakken als wij het tij niet weten te keren. Nederland is afhankelijk van schepen voor onze veiligheid, droge voeten, energietransitie en welvaart. We kunnen ons niet langer het laissez-faire beleid van de afgelopen decennia permitteren.”

Vijf actielijnen van innovatie, vestigingsklimaat tot inkoop 

Sector en kabinet gaan aan de slag met 25 maatregelen voor 25 knelpunten, gebundeld in vijf actielijnen. Zo wordt in een formele aanwijzing (instructie) voor de gehele Rijksoverheid vastgelegd dat nationale belangen beter meegewogen moeten worden bij de inkoop van schepen. Overheid en sector gaan werken aan het verbeteren van de financiering en fiscale zeevaartregelingen. Ook wordt er geïnventariseerd hoe aantrekkelijk gelegen scheepswerven beter beschermd kunnen worden tegen de dreiging van woningbouw. De sector gaat zelf aan de slag met het personeelstekort aanpakken.

Vijf koploperprojecten voor impuls

Naar aanleiding van de agenda werken sector en kabinet ook samen vijf koploperprojecten uit. Deze projecten betekenen een grote impuls voor de inzet van nieuwe technologieën, werkwijzen en verdienmodellen bij de productie, ombouw en reparatie van schepen. Voorbeelden van koploperprojecten zijn De werf van de toekomst en de Nucleaire voortstuwing van schepen.
Met De werf van de toekomst moeten de bouwkosten met 10-15% verlaagd en de bouw verduurzaamd worden via digitalisering en robotisering. Met Nucleaire voortstuwing van schepen wordt verkend hoe nucleaire technologie kan worden toegepast om onze scheepvaart te verduurzamen en lange termijn op zee te laten verblijven. Ook het Maritiem Masterplan behoort tot de koploperprojecten. Dit plan om tot 40 duurzaam varende schepen te bouwen die varen op bijvoorbeeld LNG, methanol, waterstof en zelf CO2 afvangen, ontving dit jaar €210 miljoen ondersteuning vanuit het Nationaal Groeifonds.

De sectoragenda onderscheiden de volgende vijf baanbrekende koplopersprojecten:

  1. Maritiem Masterplan
  2. De werf van de toekomst
  3. Smart Maritime
  4. Robotisering wind op zee
  5. Nucleaire voortstuwing van schepen

Regionale verankering in Regionale Maritieme Agenda

Bijna 50% van onze industrie is verankerd in de Zuid-Hollandse regio, van de Tweede Maasvlakte tot aan Werkendam. Vooral de diversiteit en volledigheid van clusters zoals Rotterdam, Drechtsteden en Stellendam worden geroemd. Deze clusters vormen de ruggengraat van onze sector en spelen een sleutelrol in het versterken van onze commerciële positie.

Om deze groei te ondersteunen, is samenwerking essentieel. Door betere ketensamenwerking en het regionaal samenbrengen van toeleverclusters en ecosystemen, kunnen we schaal creëren. Dit versterkt niet alleen onze commerciële positie maar zorgt ook voor een veerkrachtige en bloeiende maritieme sector voor de toekomst.

onder meer:

Rotterdam & Drechtsteden

Rotterdam en Drechtsteden vormen essentiële schakels in onze maritieme maakindustrie. Deze regio’s bieden een breed scala aan activiteiten en bedrijven, van scheepswerven tot toeleveranciers. Hoewel deze clusters wereldwijd bekend zijn, staan ze voor ruimtelijke uitdagingen, en de baggerscheepsbouw, een belangrijke pijler, staat onder druk. Toch blijft de samenwerking tussen Rotterdam en Drechtsteden een voorbeeld van sterke synergie en innovatie.

Werkendam

Hoewel Werkendam in de provincie Brabant ligt, is het binnen de maritieme delta een zeer belangrijk cluster vanwege de talloze innovaties, vooral op het gebied van binnenwateren, die hier hun oorsprong vinden. Zo huisvest Werkendam, naast Zwijndrecht, de grootste binnenvaarthaven van Nederland.

Schiedam

In de haven van Schiedam bevindt zich Offshore Valley, een broeinest voor de ontwikkeling van geavanceerde en innovatieve offshore energie. Wat deze locatie uniek maakt, is de combinatie van vooruitstrevende digitale ontwerpprocessen en de bouw en het onderhoud van schepen voor de offshore-industrie. Schiedam dient als een illustratief voorbeeld waarin de uitdagingen van ruimtegebrek, het vestigingsklimaat en de balans tussen wonen en werken in Zuid-Holland duidelijk zichtbaar zijn. Het borgen van voldoende ruimte voor maritieme bedrijvigheid in de regio is een belangrijk thema uit de Regionale Maritieme Agenda 2030, waarvan het vestigingsklimaat een onderdeel is.

Stellendam

Stellendam draagt trots de traditie van visserijscheepsbouw, maar richt zich ook op andere segmenten zoals werkschepen en retrofit superjachten. Innovatie staat hier hoog in het vaandel, en de werven hebben een duidelijk besef van hun rol in de lokale economie. Echter, de verzanding van de haven vormt een uitdaging die creatieve oplossingen vereist om de maritieme activiteiten te beschermen.