Blog: (Water)stof tot nadenken

(Water)stof tot nadenken

Sinds een paar jaar staat waterstof met grote letters op de maatschappelijke agenda. Deze grondstof en energiedrager kan als vervanger van fossiele brandstoffen een sleutelrol in de energietransitie vervullen. Volgens de International Energy Agency vormen havens als Rotterdam door de combinatie van industrie en logistieke ketens dé plek om de waterstofeconomie te laten ontwikkelen. Maar waar liggen de kansen met waterstof nou precies? En hoe kunnen we deze als Maritime Capital of Europe benutten?

Het is goed om te weten dat Rotterdam al veel ervaring heeft met waterstof, al klinkt het voor velen nog als een nieuwe oplossing. Zogenaamde grijze waterstof wordt al jaren uit aardgas geproduceerd in de Rotterdamse haven. Het wordt gebruikt als grondstof voor de petrochemische en chemische industrie. Ervaring leert dat het niet minder veilig is dan gebruik van fossiele brandstoffen. Er komt echter wel CO2 vrij bij de productie van grijze waterstof, en om klimaatverandering tegen te gaan wil je dat nou juist voorkomen.

In de nabije toekomst kan waterstof op twee duurzamere manieren geproduceerd worden.

  • Blauwe waterstof wordt ook van aardgas gemaakt, en maakt gebruik van hetzelfde productieproces. De CO2 die hierbij vrijkomt wordt niet uitgestoten naar de atmosfeer, maar afgevangen en vervolgens opgeslagen in lege gasvelden.
  • Groene waterstof maak je door groene stroom door water te leiden, waarmee je het water kan scheiden in waterstof en zuurstof. Voor die groene stroom is een grote groei van windparken op zee nodig. Daarmee biedt de vraag naar waterstof ook kansen voor groei in de Rotterdamse offshore-industrie.

Beide productiemethodes – voor zowel groene als blauwe waterstof – zijn nu nog niet grootschalig beschikbaar. Maar er vinden wel een aantal ontwikkeltrajecten plaats (zoals H-vision en H2.50) die moeten zorgen dat er over tien jaar grote duurzame waterstoffabrieken in de haven staan.

Die duurzaam geproduceerde waterstof is heel geschikt voor gebruik in de industrie van de Rotterdamse haven. Dan kan je denken aan het maken van chemicaliën en brandstoffen. Wanneer het verbrand wordt kan het gebruikt worden voor warmtevoorziening voor industriële processen.

Zwaar transport kan ook verduurzaamd worden met waterstof. Er zijn nu al experimenten bezig om binnenvaartschepen en de Rotterdamse watertaxi’s op waterstof te laten varen. Uiteindelijk willen we met waterstof (en met waterstof geproduceerde brandstoffen) de zeescheepvaart en de luchtvaart verduurzamen.

In de toekomst kunnen we waterstof niet alleen zelf produceren, maar ook importeren. Op dit moment speelt de haven van Rotterdam al een belangrijke rol in de energievoorziening van Noordwest-Europa. Dat doen we nu door fossiele brandstoffen te importeren, te verwerken in raffinaderijen en chemische fabrieken, en vervolgens door te voeren naar ons achterland. De haven van Rotterdam heeft nooit alleen gedraaid op Nederlandse fossiele brandstoffen; deze worden van over de hele wereld aangevoerd.

In de toekomst zouden we op een vergelijkbare manier waterstof kunnen importeren, verwerken en doorvoeren. Groene waterstof geproduceerd met zonnestroom uit Noord-Afrika of met windenergie uit Schotland kan met pijpleidingen en waterstoftankers naar Rotterdam worden gebracht. Vervolgens kunnen we deze waterstof gebruiken voor de productie van grond- en brandstoffen, of direct doorvoeren naar het achterland. Zo kan Rotterdam ook in de toekomst een energiehaven van formaat blijven, met alle overslag, commodity trade en verdere diensten die daarbij horen.

Kortom, waterstof biedt een aantal kansen die voor de hele Maritime Capital of Europe interessant kunnen zijn. Nou zijn de partijen in de haven natuurlijk niet de enige die deze kansen zien. Ik ben enige tijd geleden in Japan geweest, en de stappen die ze daar zetten op waterstofgebied zijn indrukwekkend. Maar ook onze buurlanden zitten absoluut niet stil. We hebben door onze eerdere ervaring met waterstof, de vraag naar waterstof vanuit onze industrie en de bouw van infrastructuur voor het afvangen van CO2 en windparken op de Noordzee een goede positie om deze kansen te pakken.

Nu is het zaak om dat ook daadwerkelijk te doen. Als gemeente werken we samen met een heleboel andere partijen in het havengebied om ontwikkeltrajecten als H-Vision van de grond te krijgen, plannen te maken voor infrastructuur en om fondsen beschikbaar te krijgen voor de grote investeringen die gedaan moeten worden. Let’s make it happen!

Lieuwe Brouwer
Adviseur energietransitie haven
Gemeente Rotterdam